تحلیلگر کسب و کار (Business Analyst) یکی از نقش‌های کلیدی در سازمان‌های مدرن به حساب می‌آید که به منظور بهبود فرآیندها، سیستم‌ها و در نهایت بهبود عملکرد کلی سازمان فعالیت می‌کند. با تغییرات روزافزون در بازار و فناوری، سازمان‌ها نیاز به افرادی دارند که توانایی بررسی داده‌ها، شناسایی نیازها و ارائه راه‌حل‌های نوآورانه را داشته باشند. مفسر تجارت با ارزیابی نیازهای سازمان و مشتریان، مدیریت را به سمت تصمیمات بهتری می‌برد و راه‌حل‌های بهینه‌تری برای مشکلات موجود ارائه دهد.
تحلیلگر کسب و کار (BA) کیست؟
تحلیلگر کسب و کار یا آنالیزور بیزینس فردی است که وظیفه دارد نیازها و مشکلات را شناسایی کرده و با تحلیل دقیق اطلاعات، راه‌حل‌های مؤثری را جهت بهبود فرآیندها و سیستم‌ها ارائه دهد. این فرد به عنوان پل ارتباطی بین تیم‌های فنی و مدیران کارکرد دارد و با بررسی داده‌ها، مستندسازی نیازها و پیشنهاد راه‌حل‌ها، سیستم را به تصمیم‌گیری‌های بهتر می‌رساند.
وظایف اصلی یک تحلیلگر کسب و کار چیست؟
تحلیلگر کسب و کار (BA) وظایف متعددی دارد که شامل شناسایی نیازهای بیزینس، ارزیابی فرآیندها و ارائه راه‌حل‌های بهینه است. وی نیازهای مختلف سازمان را جمع‌آوری و مستندسازی می‌کند و با بررسی داده‌ها و اطلاعات به شناسایی نقاط ضعف و فرصت‌ها می‌پردازد. وظایف او همچنین شامل تسهیل ارتباط بین تیم‌های فنی و مدیران، ارائه پیشنهادات برای بهبود سیستم‌ها و فرآیندها، نظارت بر اجرای تغییرات و اطمینان از تطابق راه‌حل‌های پیشنهادی با نیازهای حرفه است.
مسئولیت های تحلیلگر کسب و کار در مراحل پروژه
مفسر کسب (BA) در طول مراحل مختلف پروژه مسئولیت‌های متعددی بر عهده دارد که به موفقیت و اجرای مؤثر پروژه کمک می‌کنند:
- مرحله‌ی آغازین (Initiation)
تفسیرکننده در این مرحله نیازها و مشکلات موجود را شناسایی می‌کند و فرصت‌های بهبود را مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین آنالیزور با همکاری ذینفعان، اهداف و محدوده‌ی پروژه را مشخص می‌کند تا دیدگاه مشترکی بین همه‌ی افراد ایجاد شود.
- مرحله‌ی برنامه‌ریزی (Planning)
مفسر وظیفه‌ی جمع‌آوری، مستندسازی نیازمندی‌ها را بر عهده دارد تا اطمینان حاصل کند که تمامی نیازها به درستی درک و ثبت شده‌اند؛ در ادامه بر اساس نیازهای موجود، آنالیزور اولویت‌بندی نیازمندی‌ها را انجام می‌دهد تا تمرکز روی مهمترین مسائل باشد.
- مرحله‌ی طراحی (Design)
تحلیلگر راه‌حل‌های پیشنهادی را برای رفع نیازها و مشکلات شناسایی شده ارائه می‌دهد و با تیم‌های طراحی و فنی جهت تهیه مدل‌های مناسب همکاری می‌کند.
- مرحله‌ی پیاده‌سازی (Implementation)
تفسیرکننده نظارت بر فرآیند، پیاده‌سازی راه‌حل‌ها را بر عهده دارد و اطمینان می‌دهد که تغییرات مطابق با نیازهای مستندسازی شده اجرا می‌شوند.
- مرحله‌ی آزمایش (Testing)
در این مرحله آنالیزور به تست و ارزیابی راه‌حل‌های پیاده‌سازی شده می‌پردازد و اطمینان حاصل می‌کند که نیازهای کار به درستی برآورده شده‌اند.
بیشتر بخوانید: اگر قصد دارید یک تحلیلگر کسب کار شوید پیشنهاد ما خواندن مقاله‌ی چگونه تحلیلگر کسب و کار شویم؟ به شما است.
موارد موردنیاز برای شروع پروژه
جهت شروع یک پروژه موفق، نیاز به آماده‌سازی دقیق و فراهم آوردن مجموعه‌ای از موارد کلیدی وجود دارد؛ در ادامه‌ی این مقاله به مهمترین این موارد اشاره خواهیم کرد:
- تعریف واضح هدف و محدوده پروژه
- شناسایی و تحلیل ذینفعان
- تهیه مستندات اولیه
- جمع‌آوری نیازمندی‌ها
- تعیین منابع و بودجه
- ارزیابی ریسک‌ها
- تعیین نقش‌ها و مسئولیت‌ها
- برنامه‌ریزی زمان‌بندی و منابع
- تهیه طرح مدیریت ارتباطات
- برنامه‌ریزی آموزش و توانمندسازی
با این موارد اطمینان حاصل می‌کنیم که پروژه با دیدگاه و چارچوب مناسبی آغاز می‌شود و توانایی مقابله با چالش‌های آینده را دارد.
برنامه ریزی الزامات اجرا و مدیریت پروژه
برنامه‌ریزی الزامات، اجرا و مدیریت پروژه شامل فرآیند شناسایی و مستندسازی نیازمندی‌های پروژه، تعیین منابع و زمان‌بندی فعالیت‌ها و ایجاد ساختار مدیریتی برای نظارت و کنترل پروژه است. در مرحله برنامه‌ریزی الزامات، نیازهای پروژه از طریق مصاحبه‌ها، جلسات و تحلیل داده‌ها شناسایی و مستندسازی می‌شوند.
در مرحله اجرا، برنامه‌های تعیین‌شده به‌کار گرفته می‌شود و نظارت دقیق بر روند پیشرفت پروژه انجام می‌گردد تا اطمینان حاصل شود که پروژه در مسیر درست حرکت می‌کند. مدیریت پروژه نیز با استفاده از ابزارهای کنترل پروژه و گزارش‌دهی، به نظارت بر منابع، بودجه و زمان‌بندی می‌پردازد و اقدامات اصلاحی لازم را در صورت بروز مشکلات اجرایی انجام می‌دهد.
اجرا و پیاده سازی پروژه
در مرحله اجرای پروژه، برنامه‌های از پیش تعیین‌شده به‌صورت عملیاتی به‌کار گرفته می‌شوند تا اهداف پروژه محقق گردد. این مرحله شامل سازماندهی و هماهنگی فعالیت‌های مختلف، تخصیص منابع و انجام وظایف مشخص شده است. تیم پروژه با بهره‌گیری از منابع و زمان‌بندیِ تعیین شده، وظایف خود را به دقت اجرا و بر روند پیشرفت کار نظارت می‌کند.
نظارت و مدیریت برای اطمینان از اجرای صحیح پروژه
نظارت و مدیریت پروژه به‌منظور اطمینان از اجرای صحیح و به‌موقع وظایف، ضروری است. در این فرآیند، مدیر پروژه با استفاده از ابزارهای مختلف، پیشرفت کارها را به‌طور مستمر رصد می‌کند. بازخوردها و گزارش‌های دوره‌ای تهیه می‌شوند تا اطلاعات دقیقی از وضعیت پروژه در اختیار ذینفعان قرار گیرد. همچنین، مدیر پروژه با شناسایی مشکلات و ریسک‌های احتمالی و ارائه راه‌حل‌های مناسب، تلاش می‌کند تا از هرگونه انحراف از مسیر برنامه‌ریزی‌شده جلوگیری کرده و اطمینان حاصل شود که تمامی فعالیت‌ها با استانداردهای کیفی مورد نیاز همسو هستند؛ مدیریت کارآمد و نظارت پیوسته باعث می‌شود تا پروژه به‌طور مؤثر به اهداف خود دست یابد و نتایج مطلوب به‌دست آید.
ارائه گزارش از پروژه
ارائه گزارش از پروژه یک فرآیند کلیدی در مدیریت پروژه به حساب می‌آید که به بررسی پیشرفت، شفاف‌سازی وضعیت فعلی و ارائه بازخوردهای لازم به ذینفعان می‌پردازد. این گزارش‌ها معمولاً شامل اطلاعاتی از جمله میزان تکمیل فعالیت‌ها، وضعیت منابع و بودجه، ریسک‌های شناسایی شده و هرگونه انحراف از برنامه و اهداف اولیه هستند.
مدیر پروژه با ارائه‌ی گزارش‌های دوره‌ای و نهایی، تصویر روشنی از عملکرد پروژه را ارائه می‌کند و به تیم‌ها و ذینفعان امکان می‌دهد تا در صورت لزوم، تصمیمات بهینه‌ای برای ادامه مسیر بگیرند؛ این گزارش‌ها نقش مهمی در اطمینان از شفافیت، همکاری و تحقق اهداف پروژه دارند.
مهارت های یک تحلیلگر کسب و کار چیست؟
مهارت‌های یک مفسر شامل تفسیر داده‌ها، تفکر انتقادی، مهارت‌های ارتباطی قوی برای تعامل با ذینفعان مختلف، توانایی درک و مستندسازی نیازها، مدیریت پروژه و دانش عمیق از فرایندهای در حال انجام می‌شود. علاوه بر این، تسلط بر ابزارهای ارزیابی داده مانند Excel، SQL، Tableau، Power BI، و ابزارهای مدیریت پروژه مانند JIRA و Trello از ضروریات است. همچنین، مهارت‌های حل مسئله و توانایی ارائه‌ی راه‌حل‌های نوآورانه جهت بهبود عملکرد سیستم از دیگر توانایی‌های مهم هستند.
چگونه Business Analyst یا یک تحلیلگر کسب و‌کار شویم؟
جهت تبدیل شدن به یک آنالیزور حرفه‌ای، ابتدا مدرک کارشناسی در رشته‌های مرتبط مانند مدیریت کسب و کار، فناوری اطلاعات، مهندسی صنایع، مالی یا اقتصاد را به دست بیاورید؛ سپس مهارت‌های ضروری مانند بررسی و تفسیر داده‌ها، تفکر انتقادی و مهارت‌های ارتباطی را تقویت کنید. با شروع به کار در مشاغلی که تجربه کسب و کار و ارزیابی داده‌ها را فراهم می‌کنند، مانند ارزیاب داده، مدیر پروژه یا کارآموزی در زمینه‌ی بررسی، تجربه عملی کسب کنید.
چه تفاوتی بین یک تحلیلگر کسب و کار و یک تحلیلگر داده وجود دارد؟
تحلیلگر کسب و کار (Business Analyst) و تحلیلگر داده (Data Analyst) هر دو با توجه به وظایف متفاوت، نقش‌های مهمی در سازمان‌ها دارند. مفسر کسب بر شناسایی نیازهای کار و ارائه راه‌حل‌هایی جهت بهبود فرآیندها و سیستم‌ها تمرکز دارد، در حالی که تفسیرکننده داده، بر جمع‌آوری، پردازش و تحلیل داده‌ها برای استخراج اطلاعات مفید و پشتیبانی از تصمیم‌گیری‌های سازمانی تمرکز می‌کند؛ شما همراهان عزیز می‌توانید در جدول زیر خلاصه‌ای از تفاوت بین یک تحلیلگر داده و یک تحلیلگر کسب و کار را مشاهده کنید:
| جنبه | تحلیلگر کسب‌وکار | تحلیلگر داده |
| تمرکز اصلی | شناسایی نیازها و ارائه راه‌حل‌های کسب‌وکار | جمع‌آوری، پردازش و تحلیل داده‌ها |
| مهارت‌های اصلی | مهارت‌های ارتباطی، مستندسازی، مدیریت پروژه | تحلیل داده‌ها، برنامه‌نویسی، مدل‌سازی داده‌ها |
| ابزارهای مورد استفاده | ابزارهای مدیریت پروژه و مستندسازی مانند JIRA و Trello | ابزارهای تحلیل داده مانند Excel، SQL، Tableau، Power BI |
| خروجی‌های کاری | مستندات نیازمندی‌ها، گزارش‌های کسب‌وکار، پیشنهادات بهبود | داشبوردها، گزارش‌های تحلیلی، مدل‌های پیش‌بینی |
| ارتباط با ذینفعان | تعامل مستقیم با ذینفعان برای درک نیازها و ارائه راه‌حل | تعامل با تیم‌های فنی و کسب‌وکار برای تفسیر و ارائه داده‌ها |
| هدف نهایی | بهبود فرایندها و کارایی سازمانی | پشتیبانی از تصمیم‌گیری با استفاده از داده‌ها |
دسته بندی سازمان ها از نظر بلوغ تحلیل کسب و کار
سازمان‌ها بر اساس میزان بلوغ در ارزیابی، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر دسته با ویژگی‌ها و سطوح مختلفی از قابلیت‌ها و عملکرد مشخص می‌گردد. این دسته‌بندی به مدیران و ذینفعان کمک می‌کند تا میزان آمادگی و توانایی سازمان خود را در بهره‌برداری از بررسی کسب و کار ارزیابی کنند و راهبردهای مناسبی برای ارتقاء این توانایی‌ها اتخاذ نمایند؛ اما به‌طور کلی سازمان‌ها از نظر بلوغ در ارزیابی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- سازمان‌های با بلوغ بالا: سازمان‌های با بلوغ بالا شامل 5% از سازمان‌ها هستند که بهبود مستمر و بهینه در تحلیل بیزینس دارند و 13% از سازمان‌ها که در بررسی کسب به تثبیت رسیده‌اند. این سازمان‌ها در عملکرد مالی، پیاده‌سازی استراتژی، چابکی سازمانی و موفقیت در مدیریت پروژه‌ها عملکرد بهتری نسبت به سازمان‌های با بلوغ پایین دارند.
- سازمان‌های با بلوغ متوسط: سازمان‌های با بلوغ متوسط شامل 37% از سازمان‌ها هستند که آنالیز تجاری در آن‌ها ساختار یافته و بهبود یافته است.
- سازمان‌های با بلوغ پایین: سازمان‌های با بلوغ پایین شامل 25% از سازمان‌ها هستند که در مرحله‌ی شروع ارزیابی کسب هستند و 21% از سازمان‌ها که آنالیز تجاری را به عنوان راه‌حل موقت می‌بینند. این سازمان‌ها در شاخص‌های کلیدی موفقیت سازمانی مانند عملکرد مالی، پیاده‌سازی استراتژی و موفقیت در مدیریت پروژه‌ها عملکرد ضعیف‌تری دارند.
میزان موفقیت سازمان ها از تجزیه و تحلیل کسب و کار چقدر است؟
سازمان‌های دارای بلوغ بالا در آنالیز تجاری (18% از سازمان‌ها) در تمام شاخص‌های کلیدیِ موفقیت، عملکرد بالاتری نسبت به سازمان‌های دارای بلوغ پایین دارند؛ این شاخص‌ها شامل عملکرد مالی (69% در برابر 45%)، پیاده‌سازی استراتژی (66% در مقابل 21%)، چابکی سازمانی (40% در برابر 14%) و موفقیت در مدیریت پروژه‌ها (62% در مقابل 29%) هستند.
چشم انداز شغلی در آینده تحلیل گران کسب و کار
با افزایش نیاز به بهبود فرآیندها و تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر داده در سازمان‌ها، تقاضا برای تفسیرکنندگان بیزینس همچنان در حال رشد است. این شغل فرصت‌های بسیاری برای پیشرفت حرفه‌ای و درآمد بالا فراهم می‌کند و به دلیل نقش حیاتی در موفقیت پروژه‌ها و بهینه‌سازی عملکرد سازمانی، مورد توجه بسیاری از صنایع قرار دارد.
جمع‌بندی
به طور کلی، مفسر نقشی اساسی در بهبود فرآیندها و ارتقاء عملکرد سازمان ایفا می‌کند. با داشتن ترکیبی از مهارت‌های تحلیلی، فنی و ارتباطی، آنالیزور به شناسایی نیازها، ارائه راه‌حل‌های مؤثر و تسهیل ارتباط بین تیم‌های مختلف، راه‌گشا می‌شود. از مراحل اولیه شناسایی نیازها تا نظارت بر پیاده‌سازی و ارزیابی نتایج، آنالیزوران کسب و کار نقش محوری در موفقیت پروژه‌ها و تحقق اهداف سازمانی دارند. با توجه به تغییرات مستمر در بازار و فناوری، نیاز به این نقش همچنان در حال افزایش است و چشم‌انداز شغلی امیدوارکننده‌ای برای تحلیلگران فراهم می‌کند.
